Soalan 3: Memahami [30markah]
Soalan 3a: Peristiwa Kebangkitan Pemimpin Tempatan menentang Pentadbiran British
1.0 Tanah Melayu
1.1 Penghulu Dol Said di Naning.
Penjajah Inggeris telah berjaya menduduki Melaka selepas
Perjanjian Inggeris-Belanda pada tahun 1824. Pihak British telah
mendakwa bahawa Naning merupakan sebahagian daripada wilayah Melaka.
Oleh itu, British menganggap Naning berada dibawah kekuasaan mereka.Oleh
itu, Naning terpaksa membayar cukai ke Melaa iaitu 1/10 daripada hasil
yang terdapat di Naning. Selain itu, British juga telah mengarahkan
supaya semua kesalahan-kesalahan jenayah yang berlaku di Naning
diselesaikan di Melaka kerana British menyalahkan tindakan Dol Said yang
menyelesaikan kesalahan jenayah di Naning pada tahun 1828.
Faktor penentangan di oleh Penghulu DOl Said berlaku apabila beliau
menolak dakwaan British yang mengatakan Naning berada di bawah wilayah
British. Beliau juga telah menolak tindakan British yang meletakkan
Naning didalam wilayah mereka dengan tidak membayar ufti 1/10 yang
dituntut British kepada Melaka.
Peristiwa penentangan diNanig berlaku apabila tindakan Penghulu DOl
Said yang menolak untuk membayar ufti kepada Melaka telah menyebabkan
British menghantar tentera ke Naning untuk menawan Naning pada tahun
1931. Penghulu Dol Said telah berjaya menewaskan serangan British yang
membawa seramai150 tentera British yang dipimpin oleh Kapten Wylie dalam
usaha mereka menawan Taboh.
Kejayaan Penghulu DOl Said menewaskan tentera British ini kerana
Naning telah mendapat bantuan daripada Yamtuan ALi, Syed Shaba, Penghulu
Remai dan Rchat, Dato Kelana Sungai Ujong serta Penghulu Gemencheh.
Pada Jun 1832, British sekali lagi telah menghantar seramai 1200 orang
tentera untuk menawan Naning. British telah berjaya menewaskan Penghulu
Dol Said kerana Naning telah menghadapi serangan ini sendirian dengan
tidak dibantu oleh sesiapa. Kekalahan Naning kepada British telah
menyebabkan Penghulu Dol Said terpaksa menyerah diri kepada British pada
Febuari 1833. Oleh itu
1.2 Tok Janggut di Kelantan
Faktor penentangan menentang British di Kelantan oleh Tok Janggut
berlaku apabila British memperkenalkan Sistem Penasihat British di
Kelantan. Selan itu, pihak British telah memaksa penduduk tempatan untuk
menrima pakai sistem cukai yang diperkenalkan oleh mereka.
Peristiwa penentangan Tok Janggut di Kelantan bermula apabila beliau
telah membantah sistem cukai yang telah diperkenalkan oleh British.
Beliau enggan untuk membayar cukai sebagai tanda bantahan kepada sistem
cukai yang diperkenalkan oleh British namun tindakan beliau tersebut
tidak dilayan oleh Pegawai Daerah Pasir Puteh. Sebaliknya British telah
mengarahkan pihak polis untuk menangkap Tok Janggut tetapi gagal. Pada
tahun1915, Tok Janggut bersama-sama dengan Engku Besar Jeram, Tuan
Ahmad, Penghulu Adam, Haji Said, Che Ishak serta rakyat tempatan telah
membuat pakatan untuk menyerang Pasir Puteh. Mereka telah berjaya
menawan daerah Pasir Puteh seterusnya membentuk sebuah kerajaan baru di
Pasir Puteh. Kerajaan baru itu diketuai oleh Engku Besar Jeram sebagai
raja, Tok Janggut sebagai Perdana Menteri dan Che Ishak sebagai Pegawai
Daerah.
Bagi menawam semuyla Pasir Puteh, British telah menggunakan nama
sultan bagi menentang Tok Janggut. Oleh itu, British telah membawa masuk
pasukan tentera daripada NEgeri-Negeri Selat dengan kapal perang
H.M.SCadmus yang telah mendarat di Tumpat Kelantan. British telah
memulakan serangan mereka pada Mei1915 di Saring. Serangan British yang
tersusun dan penggunaan senjata yang moden telah berjaya melumpuhkan
perjuangan Tok Janggut dan pengikutnya. Selain itu, Tok Janggut juga
telah terkorban semasa serangan yang dilakakukan oleh British. Mayat
beliau telah diarak ke seluruh pecan Kota Bharu sebelum digantung di
pasar dengan kepala di bawah sebagai amaran kepada masyarakat tempatan
supaya jangan berani menentang British.
1.3 Dato Maharajalela di Perak
Penentangan di Perak dipimpin oleh Dato Maharajalela dengan dibantu
oleh semua pembesar dan sultan. Sebab-sebab penentangan ialah residen
J.W.W.Brrch memungkiri fungsinya sebagai penasihat seperti yang
terkandung dalam Perjanjian pangkor 1874. Para pembesar menolak system
cukai yang menghapuskan hak mereka. Para pembesar menolak pengguasaan
Britishterhadap kawasan mereka Sebab yang ketiga para pembesar menolak
campur tangan British dalam adat resam dan hal ehwal tempatan. Contoh
larangan menggunakan hamba. J.W.W. Birch tidak menghormati sistem sosial
tempatan dan tidak pandai berbahasa Melayu.
Peristiwa penentangan bermula apabila Dato Maharaja Lela bermesyuarat
dengan pembesar dan sultan. Durian Sebatang untuk menentang
undang-undang British pada 21 Julai 1875. Dato Maharaja Lela, Dato
Sagor, Pandak Anduk, Seputum telah membunuh J.W.W.Birch pada 2 Nov 1875
di SUngai Perak, Pasir Salak. Pihak British dengan 500 orang tentera
melancarkana serangan terhadap Pasir Salak. Dato Maharaja lela dan Dato
Sagor melarikan diri ke Kota Lama. Pada 20 November 1877 Dato Maharaja
lela, Dato Sagor dan Pandak Lam, Seputum dan Pandak Indut dijatuhkan
hukuman gantung. Sultan Abdullah, Menteri Ngah Ibrahim, Syahbandar dan
laksamana telah dibung negeri ke Pulau Seychelles.
1.4 Haji Abdul Rahman Limbong di Terengganu
Haji Abdul Rahman Limbong mengetuai penduduk kampong
membersihkan tanah di Kuala Telemong tanpa menghiraukan peraturan tanah
British. Pada Mei 1925, kira-kira 300 -enduduk kampong telah berkumpul
dan membuka tanah milik Tengku Nik Maimunah ibn Sultan Zainal Abidin
III. Tindakan ini telah membimbangkan pihak British. Namun dengan jasa
baik Tengku Nik Maimunah, mereka dapat di suraikan. Kemuncak kemarahan
rakyat ialah pada Mei1928, iaitu dengan melakukan serangan bersenjata
terhadap bangunan kerajaan di Kuala Berang. Mereka telah berjaya menwan
bangunan kerajaan tersebut.
Manakala satu kumpulan lagi berkumpul di Kuala Twlwmong bersiap sedia
menunggu arahan untuk menentang British. Dengan mengguakan kuasa dan
nama sultan, British menghantar tiga pembesar untuk menawan semula Kuala
Berang serta menangkap dan memburu sesiapa sahaja yang menghalangnya.
Ini memudahkan British menghadapi penentangan rakyat kerana orang Melayu
tidak akan menderhaka kepada sultan. Sepasukan polis seramai 25 orang
telah menyerang KUala Telemong dan berjaya menumpaskan kebangkitan
penduduk tempatan dengan membunuh sebelas orang. Haji Abdul Rahman
Limbong telah diserang oleh 50 orang polis yang dibawa dari Singapura.
Haji Abdul Rahman Limbong berjaya di tahan dan telah dibuang negeri ke
Makkah
1.5 Dato Bahaman di Pahang
Pada tahun 1888, Dato' Bahaman dan pembesar-pembesar Pahang
yang lain bangkit menentang Residen British pertama diPahang, iaitu
J.P.ROdgers. Dato' Bahaman menentang perlaksanaan undang-undang British
yang bertentangan dengan adat resam dan sistem politik tempatan seperti
sistem kehakiman, pungutan hasil tanah, sistem cukai, dan penubuhan
pasukan polis luar.
Ini kerana undang-undang tersebut telah menghakis kuasa Dato Bahaman
sebagai Orang Kaya Setia Perkasa Pahlawan Semantan. Dato Bahaman dan
rakan-rakannya seperti Tok Gajah dan Iman Rasul telah bersatu menentang
British selama lima tahun.
Siri penentangan Dato Bahaman ialah pada 1890 iaitu menentang
pembinaan Balai Polis Lubuk Terua, Pada 1891-menyerang British kerana
menangkap anak buahnya, pada 1892-menyerang dan menawan semula Lubuk
Terua, 1894-Menyerang dan menguasai Kuala Tembeling dan Jeram Ampai. Dan
akhir sekali pada 1895-Akibat tekanan British, Dato'Bahaman berundur ke
Kelantan
Dato Bahaman dan rakan-rakan mendapat pelindungan daripada penduduk
dan pembesar Terengganu dan Kelantan Dato'Bahaman kemudiannya menetap di
Hulu Kelantan. Manakala Tok Gajah dan keluarganya menetap di Hulu
Terengganu. Pada tahun 1896, Dato Bahaman berpindah ke Bangkok dan
diberikan perlindungan politik oleh Raja Chulalongkorn. Beliau telah
menetap di Cheing Mai dan diberikan wang sara hidup sebanyak 1000 baht.
Dato'Bahaman kemudiannya meninggal di sana.
1.6 YamTuan Antah di Negeri Sembilan
Penentangan oleh pembesar tempatan terhadap penguasaan British
telah dilakukan oleh Yam Tuan Antah Sri Menanti dan Dato'Syahbandar
Sungai Ujiong, iaitu Abdullah Tunggal. Kedua-duanya telah menentang
kemasukan British di Sungai Ujong. Malah Dato'Syahbandar juga menentang
Dato'Kelana Sungai Ujong, iaitu Syed Abdul Rahman yang mempelawa British
untuk campur tangan dalam pertikaian mereka.
Kedua-dua pemimpin tempatan ini, berebut kawasan sempadan untuk
mengenakan cukai kepada pedagang bijih timah dari Negeri-Negeri Selat.
Dengan kerjasama British, Dato'Kelana Syed Abdul Rahman berjaya
mengalahkan Dato'Syahbandar Abdullah Tunggal untuk menguasai Sungai
Ujong. Dato'Syahbandar Abdullah Tunggal terpaksa berundur ke Selangor.
Bagaimanapun, beliau kembali semula ke Sungai Ujong dan menandatangani
perjanjian dengan British pada 10 November1874. Dato'Syahbandar
bersetuju melatakkan jawatan dan berhijrah ke Singapura. Dengan tu,
Dato'Kelana Syed Abdul Rahman dapat menguasai seluruh Sungai Ujong
tetapi tertakluk di bawah penguasaan British.
2.0 Sarawak
2.1 Rentap
Rentap pemimpin Iban menentang James Brooke pada tahun 1853
kerana bertindak menghapuskan orang Iban di Sungai Skrang yang dianggap
sebagai lanun. Beliau telah menyerang pasukan James Brooke di kubu Nanga
Skrang bagi menghalang kezaliman James Brooke di daerah tersebut
Rentap dan pengikutnya berjaya mengusir James Brooke tetapi tentera
James Brooke telah bertindak balas dengan membakar kampung mereka.
Rentap dan pengikutnya berundur ke Bukit Sadok, namun sekali lagi mereka
diserang oleh James Brooke. Tentera James Brooke berjaya mengalahkan
Rentap pada tahun 1861. Rentap terpaksa berundur ke Ulu Sungai Entabai
dan serangannya semakin lemah.
2.2 Linggir
Linggir iaitu pemimpin Iban di Saribas menentang penaklukan James Brooke pada tahun 1849 dengan menyerang kapal Nemesis dekat
Batang lupar. Serangan ini merupakan tindak balas terhadap langkah
James Brooke dan kapten Farquhar menghalang pelayaran mereka di Sungai
Saribas. Bagaimanapun, Linggir dan pengikutnya tewas dalam pertempuran
tersebut.
2.3 Syarif Masahor
Penentangan orang Melayu di bawah pimpinan Syarif Masahor dan
Datuk Patinggi Abdul Gapur berlaku kerana mereka menolak penguasaan
James Brooke di wilayah mereka, iaitu di Sungai Rajang pada tahun 1857.
Hal ini disebabkan mereka kehilangan kuasa memungut cukai dan pengaruh
terhadap penduduk tempatan. Pada tahun 1858, James Brooke telah membina
sebuah kubu di Kanowit. Syarif Masahr telah menyerang kubu tersebut.
Beliau dan Datuk Patinggi Abdul Gapur kemudian menyerang James Brooke di
Kuching. Bagaimanapun, tentangan mereka gagal. Syarif Masahor melarikan
diri ke Brunei tetapi beliau telah diserahkan oleh Sultan Brunei kepada
British di Singapura. Datuk Pantinggi Abdul Gapur melarikan diri ke
Betawi tetapi beliau berjaya ditahan oleh Belanda dan diserahkan kepada
James Brooke.
3.0 Sabah
3.1 Malleh
Di Sabah, terdapat beberapa penentangan oleh pemimpin tempatan
terhadap Syarikat Borneo Utara British (SBUB). Bagaimanapun, penentangan
terbesar telah dilakukan oleh Mat Salleh. Beliau ialah pemerintah
daerah Tambunan dan Sungai Sugut. Namun, pihak SBUB tidak menghiraukan
kedudukan Mat Salleh. Bukan sahaja mereka menduduki kawasan pengarh Mat
Salleh, malah mereka turut melaksanakan sistem cukai kepala dan surat
perahu. Pegawai-pegawai syarikat itu uga bersikap kasar kepada penduduk
tempatan.
Mat Salleh telah keSandakan berbincang dengan SBUB pada tahun 1895,
tetapi tidak dilayan. Sebaliknya, gabenor Beaufort telah menyerang dan
membakar kampungnya. Mat Salleh terpaksa melarikan diri. Pada tahun
1897, beliau dan para pengikutnya telah melakukan serangan mengejut
terhadap kubu SBUB di Pulau Gaya. Ekoran itu, SBUB telah menawarkan
pelan damai pada Mat Salleh, iaitu menyerahkan Tambunan kepadanya.
Namun, SBUB mungkir janji dan hal ini menyebabkan Mat Salleh,iaitu
menyerang kubu SBUB. Serangan ini dibalas oleh pasukan tentera SBUB
dengan menyerang kubu Mat Salleh. Beliau akhirnya tewas dan meninggal
dunia pada 31 Januari 1900.
没有评论:
发表评论